تعریف سندروم خروجی قفسه سینه :
سندروم خروجی قفسه سینه (Thoracic Outlet Syndrome - TOS) به مجموعه‌ای از علائم اطلاق می‌شود که در اثر فشار به اعصاب شبکه بازویی (براکیال پلکسوس)، شریان یا ورید ساب‌کلاوین در محل عبور از ناحیه توراسیک اوتلت (بین گردن و قفسه سینه فوقانی) ایجاد می‌گردد.
انواع :
- نوع نورولوژیک (شایع‌ترین، حدود ۹۰٪ موارد): فشار بر روی شبکه بازویی
- نوع عروقی شریانی: فشار بر شریان ساب‌کلاوین
- نوع عروقی وریدی: فشار بر ورید ساب‌کلاوین
علت‌ها و عوامل خطر:
- وجود دنده گردنی (rib cervical)
- هایپرتروفی عضله اسکالن قدامی یا عضله پکتورال مینور
- وضعیت بدنی نامناسب (افتادگی شانه‌ها یا سر به جلو)
- حرکات تکراری بالای سر یا کار با دست‌ها در ارتفاع
- تصادفات یا آسیب‌های گردنی
علائم بالینی:
در نوع نورولوژیک:
- گزگز، بی‌حسی و درد در انگشتان و اندام فوقانی (به‌ویژه انگشت پنجم و چهارم)
- ضعف در عضلات دست و ساعد
- احساس سنگینی یا خستگی زودهنگام در اندام فوقانی
در نوع عروقی:
- سردی، رنگ‌پریدگی یا کبودی اندام فوقانی
- ورم یا احساس فشار در ناحیه زیرترقوه
- کاهش نبض رادیال در حین بالا آوردن دست
تشخیص بالینی:
- تست Adson: بررسی کاهش نبض هنگام چرخش سر و بازدم
- تست Roos: بالا نگه داشتن بازوها و باز و بسته کردن دست‌ها برای ۳ دقیقه
- تست Wright و تست Costoclavicular
- تصویربرداری مانند MRI، داپلر یا الکترونوروگرافی در موارد خاص
تشخیص افتراقی:
- سندروم تونل کارپال
- دیسکوپاتی گردنی (C8-T1)
- پلی‌نوروپاتی یا نوروپاتی محیطی
- سندروم گیر افتادگی در ناحیه شانه
درمان فیزیوتراپی:
1. فاز ابتدایی:
- اصلاح وضعیت بدن (پستچر)
- تمرینات کششی برای عضلات اسکالن و پکتورال مینور
- تقویت عضلات بالا برنده اسکاپولا و عضلات پشت
2. فاز عملکردی:
- تمرینات ثباتی گردن و تیغه‌های کتف
- آموزش ارگونومی و پرهیز از حرکات بالای سر طولانی‌مدت
- تکنیک‌های آزادسازی عضلات بافت نرم و موبیلیزاسیون شبکه عصبی (Neurodynamics)
در صورت نیاز، استفاده از مدالیته‌هایی مانند لیزر کم‌توان، TENS یا اولتراسوند برای کاهش درد و التهاب
پیش‌آگهی:
در اغلب موارد، درمان غیرجراحی و اصلاح وضعیت بدن با فیزیوتراپی نتایج موفقی دارد. در موارد شدید و مقاوم، درمان جراحی مانند برداشت دنده گردنی یا آزادسازی فضای نورولوژیک ممکن است ضرورت یابد.